Φύκι στον βυθό: Κριτική της παράστασης-Γράφει η θεατρολόγος Ιφιγένεια Καφετζοπούλου

Φύκι στον βυθό: Κριτική της παράστασης

Γράφει η θεατρολόγος Ιφιγένεια Καφετζοπούλου

Το νέο βραβευμένο έργο της Πένυς Φυλακτάκη Φύκι στο Βυθό  σκηνοθετεί ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος στη σκηνή του Θεάτρου Skrow. Η ιστορία της παράστασης ξεκινάει με ένα ποσό. Ογδόντα έξι χιλιάδες τετρακόσια. Αυτά αφήνει στη διαθήκη του ο πατέρας της οικογένειας υπό έναν όρο: να τα κερδίσει όποιο από τα δυο παιδιά του τα επενδύσει με τον καλύτερο τρόπο μέσα σε 24 ώρες από την κηδεία του.

Η αόρατη κλεψύδρα

Το άνοιγμα μιας διαθήκης ως κινητήριος μοχλός του έργου. Η ύπαρξή της και συγκεκριμένα η ανακοίνωσή της, σηματοδοτεί την ύφανση της πλοκής: πρόκειται για την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης, για τον έξαφνο σχηματισμό μιας αόρατης κλεψύδρας, η εκκίνηση της οποίας καθιστά τον χρόνο μετρήσιμο και οριοθετημένο. Κυρίως όμως τον μετατρέπει σε φορέα της απειλής. Ο χρόνος αυστηρά καθορισμένος αποβαίνει καθοριστικός. Διότι λειτουργεί σαν μία διαρκή υπενθύμιση των μόνιμων ορίων και περιορισμών που περιβάλλουν την ανθρωπινότητα. Αδυνατεί να απεγκλωβιστεί από την μόνιμη εξάρτησή της από τον χρόνο, ο οποίος την προσδιορίζει και πλάθει την ταυτότητά της. Παρατηρούμε λοιπόν την ύπαρξη δύο αξόνων, που τέμνουν το έργο σφραγίζοντάς το: τον Χρόνο και το Χρήμα, οι οποίοι υφίστανται αλληλοεξαρτώμενοι: το άνοιγμα της διαθήκης σημάνει την ενεργοποίηση της χρονικής κλεψύδρας και αντίστοιχα η ύπαρξη της τελευταίας προϋποθέτει την ανάγκη των ηρώων για την απόκτηση της διαθήκης.

Η ανασημασιοδότηση

Οι επόμενες 24 ώρες, δηλαδή η έναρξη και η λήξη της κλεψύδρας, λειτουργούν ως αποκάλυψη μίας ανασημασιοδότησης, αναδεικνύοντας τη ρευστότητα των χρονικών στιβάδων. Οι επόμενες 24 ώρες υφίστανται μία μεγέθυνση, ο χρόνος διαστέλλεται, καθώς λειτουργούν σαν μία συμπύκνωση της σύνολης ζωτικής πορείας των ηρώων, πραγματοποιώντας παράλληλα μία τομή. Το συγκεκριμένο 24ωρο μεταφέρει τους ήρωες σε μία τροπικότητα μεταιχμιακή: το παρόν φαντάζει ανίσχυρο σε ότι αφορά την επιρροή του στο παρελθόν, καθώς αδυνατεί να πραγματοποιήσει οποιαδήποτε επέμβαση, να το αλλοιώσει, να το τροποποιήσει. Οι ήρωες βρίσκονται στοιχειωμένοι συνεπώς από ένα παρελθόν, τα ίχνη του οποίου έχουν διαποτίσει ανεξίτηλα την ύπαρξή τους. Το άνοιγμα της διαθήκης παρουσιάζεται σαν μια ευκαιρία απόδρασης από την έως τώρα πορεία και μια δραστικής αλλαγής του μέλλοντος. Πόσο εφικτή είναι όμως αυτή η μετάβαση; Το χρηματικό ποσό θα το λάβει όποιος πραγματοποιήσει την καλύτερη επένδυση. Ένα 24ωρο για την επένδυση μίας ολόκληρης ζωής. Μήπως όμως, όπως λέγεται χαρακτηριστικά από τη Μάρθα, η διαθήκη τους έχει ήδη δοθεί και η πίστωση χρόνου έχει ήδη λήξει; Μήπως εν τέλει η πραγματική διαθήκη ήταν η ίδια τους η ζωή και η επένδυση σε αυτήν απέτυχε, αφήνοντάς την να ολισθήσει, σαν τους κόκκους της άμμου ανάμεσα στα δάχτυλα;

Η παράσταση

Στην παράσταση η σκηνοθετική γραμμή του Κωνσταντίνου Μάρκελλου υπογραμμίζει την αίσθηση αυτή των ανθρώπων – μαριονετών, μέσω των φορμαλιστικών κινήσεων και του τρόπου εκφοράς της ομιλίας, δίνοντας κατά συνέπεια την εντύπωση ατόμων ετεροκαθοριζόμενων από αόρατα νήματα, τα οποία κατευθύνουν τις κινήσεις τους, καθιστώντας τους εν τέλει δέσμιους. Ο Νίκος Παντελίδης, η Νεκταρία Γιαννουδάκη, η Θεοδώρα Σιάρκου και ο Γιώργος Σαββίδης ερμηνεύουν με εσωτερικότητα και απλότητα τους ήρωες, δίχως περιττές εκφράσεις, διατηρώντας μία υποκριτική ισορροπία, η οποία διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή από την έναρξη του έργου έως τη λήξη. Ο «κήπος της γνώσης» είναι οριοθετημένος, καταλήγοντας ένα μικρό και συγκεκριμένο ορθογώνιο με σαφείς διαστάσεις, μέσω του οποίου διαγράφεται η αίσθηση του περιορισμού, της απουσίας απόδρασης και κατ’ επέκταση του υπαρξιακού εγκλωβισμού των ηρώων. Ο ενδυματολογικός κώδικας, με την κυριαρχία του μαύρου χρώματος, ως εύλογη αποτύπωση του πένθους, δημιουργώντας την εντύπωση της ομοιομορφίας, υπογραμμίζει την μετατροπή των ηρώων σε μαριονέτες, όπως επίσης και η απρόσωπη, απόκοσμη φωνή, που τους κατευθύνει και τους καθιστά εξαρτημένους. Ποιος είναι στην πραγματικότητα ο νεκρός; Μήπως η ίδια τους η ζωή μοιάζει με ένα «φύκι στον βυθό»; Το οποίο μόλις αναπνεύσει είναι νεκρό;